Göktürkler, Türk tarihinin en önemli devletlerinden biridir ve Türk adını resmi olarak kullanan ilk Türk devletidir. 6. ve 8. yüzyıllar arasında Orta Asya’da büyük bir imparatorluk kuran Göktürkler, askeri gücü, siyasi yapısı ve kültürel mirası ile tarihe damgasını vurmuştur. Türk tarihinin en önemli yazıtları olan Orhun Kitabeleri de Göktürk dönemine aittir ve bu dönemin siyasi yapısı ile Türk kültürünü anlamamız açısından büyük önem taşımaktadır. Bu yazımızda, Göktürklerin tarihi, kültürel mirası, devlet yapısı ve bıraktığı izler hakkında detaylı bilgiler vereceğiz.
Göktürklerin Tarihi
Göktürkler, 552 yılında Bumin Kağan liderliğinde Avarlara karşı başarılı bir isyan gerçekleştirerek bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Türk adını taşıyan ilk devlet olan Göktürk Kağanlığı, Asya’daki birçok kavmi egemenliği altına alarak güçlü bir imparatorluk haline gelmiştir.
Göktürk Devleti’nin Kuruluşu
Bumin Kağan, Avarları yenerek Göktürk Devleti’ni kurduktan sonra batıyı yönetmesi için kardeşi İstemi Yabgu’yu görevlendirmiştir. Göktürkler, kısa sürede Çin ile ticari ve siyasi ilişkiler kurarak İpek Yolu üzerinde büyük bir hakimiyet sağlamışlardır.
Doğu ve Batı Göktürk Kağanlıkları
Göktürkler, 582 yılında iç çekişmeler ve taht kavgaları nedeniyle Doğu ve Batı Göktürk olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu Göktürkler Çin’in etkisine girerken, Batı Göktürkler bir süre bağımsızlıklarını korumuş ancak daha sonra Çin hakimiyetine girmişlerdir.
İkinci Göktürk Devleti ve Kutluk Kağan
Göktürkler, 630 yılında Çin tarafından tamamen egemenlik altına alınmış, ancak 682 yılında Kutluk Kağan (İlteriş Kağan) liderliğinde yeniden bağımsızlıklarını kazanarak İkinci Göktürk Devleti’ni kurmuşlardır. Bu dönemde Bilge Kağan ve Kültigin gibi önemli liderler devletin güçlenmesini sağlamış ve Orhun Kitabeleri dikilerek Türk tarihine ışık tutan önemli belgeler bırakılmıştır.
Göktürklerin Devlet Yapısı
Göktürkler, güçlü bir devlet teşkilatına sahip olup, kağan yönetiminde merkezi bir idare sistemine sahipti.
Kağan ve Yönetim
Göktürk devletinin başında Kağan bulunurdu ve kağanlık babadan oğula geçen bir sistemle yönetilirdi. Kağan’ın en önemli görevi, devleti yönetmek ve halkını refaha kavuşturmaktı.
Boylar Sistemi
Göktürklerde devlet, boylardan oluşurdu ve her boyun kendi başında bir lideri vardı. Bu sistem, devletin daha kolay yönetilmesini sağlarken, bazı durumlarda iç karışıklıklara da neden olabiliyordu.
Ordu ve Askeri Güç
Göktürkler, göçebe bir toplum yapısına sahip olduğu için savaşçı bir milletti. Hafif süvari birlikleri sayesinde hızlı ve etkili saldırılar düzenleyerek düşmanlarına üstünlük sağlamışlardır.
Göktürklerin Kültürel Mirası
Göktürkler, Türk tarihine en büyük miraslarından biri olan Orhun Kitabeleri’ni bırakmışlardır.
Orhun Kitabeleri
Göktürk alfabesiyle yazılmış olan Orhun Kitabeleri, Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiş ve Göktürklerin devlet anlayışını, kağanlarının millete olan hizmetlerini anlatan önemli belgelerdir.
Göktürk Alfabesi
Göktürkler, kendilerine özgü bir alfabe geliştirmiş ve bu alfabe ile birçok yazıt bırakmıştır. Göktürk Alfabesi, Türkçenin bilinen en eski yazılı dil örneklerini içermektedir.
Göktürklerin Çöküşü
Göktürkler, 744 yılında Uygurlar tarafından yıkılmıştır. İkinci Göktürk Kağanlığı’nın son hükümdarı olan Özmiş Kağan’ın öldürülmesiyle Göktürk devleti tamamen sona ermiştir. Ancak, Göktürklerin mirası, Uygurlar, Karahanlılar ve Selçuklular gibi daha sonraki Türk devletlerine ilham kaynağı olmuştur.
Sıkça Sorulan Sorular
Göktürk ile ilgili sıkça sorulan sorular şu şekildedir.
Göktürkler hangi yıllar arasında hüküm sürmüştür?
Göktürkler, 552 yılında kurulmuş ve 744 yılında yıkılmıştır. Ancak iki dönem halinde var olmuşlardır: Birinci Göktürk Kağanlığı (552-630) ve İkinci Göktürk Kağanlığı (682-744).
Göktürklerin en önemli eserleri nelerdir?
Göktürklerin en önemli eserleri Orhun Kitabeleri’dir. Bu kitabeler, Türk tarihinin en eski yazılı belgeleri arasında yer alır.
Göktürkler Türk müydü?
Evet, Göktürkler, bilinen ilk Türk devletidir ve “Türk” adını resmi olarak kullanan ilk devlettir.
Göktürkler neden yıkıldı?
Göktürkler, iç karışıklıklar, taht mücadeleleri ve Çin’in politik baskıları nedeniyle zayıflamış ve sonunda Uygurlar tarafından yıkılmıştır.
Göktürklerin yönetim sistemi nasıldı?
Göktürkler, kağan liderliğinde merkezi bir yönetim sistemine sahipti. Boylar sistemi ile yönetilen devlet, askeri ve siyasi yapısını sağlam bir düzen içinde sürdürmüştür.
Yorumlar kapalı.